试编 汉语古文、白话、藏文对照《贤愚经》

杂譬喻品第一 梵天请法六事

如是我闻。一时
如是我闻：一时，
འདི་སྐད་བདག་གིས་ཐོས་པ་དུས་གཅིག་ན།

佛在摩竭国善胜道场。
佛住在摩竭国的善胜道场，
བཅོམ་ལྡན་འདས་ཡུལ་མ་ག་དྷའི་དཀྱིལ་འཁོར་རྣམ་པར་རྒྱལ་བ་ན་བཞུགས་ཏེ་

初始得佛。念诸众生。
刚刚成佛，如是思惟：
མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་ནས་རིང་པོ་མ་ལོན་པ་ཞིག་ན་འདི་སྙམ་དུ་དགོངས་པར་གྱུར་ཏོ༑

（众生）迷罔邪倒。难可教化。
“众生陷于迷网、颠倒邪执中，难以教化。
༑སེམས་ཅན་འདི་དག་ནི། ཡུན་རིང་པོ་ནས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་གིས་ཡོངས་སུ་བསླད་དེ། བསྟན་ཅིང་བཅོས་སུ་ཡང་ཤིན་ཏུ་དཀའ་བས་

若我住世。于事无益。
即使我住在世间，也于事无益，
ཇི་སྲིད་དུ་འཇིག་རྟེན་ན་བཞུགས་ཀྱང་ཕན་པའི་༄༅། །དོན་མེད་ཀྱི།

不如迁逝无余涅槃。
不如入于无余涅槃。”
དེས་ན་ལྷག་མ་མ་ལུས་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདའ་བས་ཡོངས་སུ་མྱ་ངན་ལས་འདའོ་སྙམ་དུ་དགོངས་མ་ཐག་ཏུ་

现在还在编吗？我也想加入一起做！

王闻是语。喜不自胜。
国王听到这话喜不自胜，
།རྒྱལ་པོས་དེ་སྐད་ཅེས་སྨྲས་པ་ཐོས་ནས་ཤིན་ཏུ་དགའ་མགུ་སྟེ་


躬自出迎。前为作礼。
亲自出来迎接，上前施礼，
གནོད་སྦྱིན་དེ་བསུ་ནས་མགོ་བོས་ཕྱག་བྱས་ཏེ་


敷施高座。请令就坐。
为其铺设高座，恳请就座。
སྟན་མཐོན་པོ་ལ་བཞག་ནས་


即集群僚。
又立即召集群臣，
བློན་པོ་དང༌། འཁོར་མང་པོ་དག་བསྡུས་ཏེ་


前后围绕。欲得听闻。
前后围绕准备听法。
ཆོས་ཉན་དུ་གཞུག་པའི་སླད་དུ་འཁོར་བར་བསྐོར་ཏོ།


尔时夜叉复告王曰。
这时夜叉却对国王说：
།དེའི་ཚེ་ན་གནོད་སྦྱིན་གྱིས་རྒྱལ་པོ་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་སྨྲས་སོ།


学法事难。
‘求学正法之事是非常艰难的，
།རྒྱལ་པོ། ཆོས་ཐོས་པར་བྱ་བ་ནི། ཤིན་ཏུ་དཀའ་བས་


云何直尔欲得闻知。
你怎么能轻易就想听到呢？’
ཆོས་ཉན་པར་འདོད་ན། འདི་ཙམ་གྱིས་ཆོག་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སྨྲས་པ་དང༌།


王叉手曰。
国王作揖道：
རྒྱལ་པོས་དེ་ལ་ཐལ་མོ་སྦྱར་ཏེ་


一切所须不敢有逆。
‘您所需要的一切都可以供给，不敢违逆。’
ཁྱོད་ཅི་དང་ཅི་འདོད་པ་དེ་མི་འགལ་བར་ཐམས་ཅད་སྦྱིན་ནོ། །ཞེས་སྨྲས་སོ།


夜叉报曰。
夜叉回答说：
།དེ་ནས་གནོད་སྦྱིན་དེས་རྒྱལ་པོ་ལ་སྨྲས་པ།


若以大王可爱妻子与我食者。乃与汝法。
‘如果把大王最喜爱的夫人、孩子送给我吃的话，才可以给你们说法。’
ཁྱོད་ཀྱི་བཙུན་མོ་དང་སྲས་གང་ཕངས་པ་ཁོ་བོ་ཟར་བཅུག་ན། དམ་པའི་ཆོས་སྦྱིན་ནོ། །ཞེས་སྨྲས་པ་དང༌།


尔时大王以所爱夫人及儿中胜者供养夜叉。
于是国王就把所喜爱的夫人和孩子中最好的供养夜叉，
དེའི་ཚེ་ན་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་དེས་བཙུན་མོའི་ནང་ན་གང་ཕངས་པ་དང༌། སྲས་ཀྱི་མཆོག་གནོད་སྦྱིན་ལ་ཕུལ་ཏེ།


夜叉得已。于高座上众会之中取而食之。，
夜叉得到后，就在高座上当众拿来吃。
གནོད་སྦྱིན་གྱིས་འཁོར་མང་པོའི་ནང་དུ་ཀུན་གྱིས་མཐོང་བཞིན་དུ་ཟོས་སོ༑


尔时诸王百官群臣见王如是。啼哭懊恼。
这时小国王们、百官、群臣看到国王这样做，都痛哭懊恼，
༑དེའི་ཚེ་ན་རྒྱལ་པོ་དེའི་བློན་པོ་རྣམས་དེ་ལྟར་གྱུར་པ་མཐོང་ནས་ཆོ་ངེས་བཏབ་སྟེ་


宛转在地。劝请大王令舍此事。
滚倒在地，劝请国王放弃此事。
ས་ལ་འགྲེ་བཞིན་དུ་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་མི་རིགས་པའི་ལས་འདི་ལྟ་བུ་དག་ཐོང་ཞིག་ཅེས་གསོལ་བ་བཏབ་ཀྱང་


王为法故。心坚不回。
而国王为求正法，心意坚定不改。
རྒྱལ་པོ་དེ་དམ་པའི་ཆོས་ཚོལ་བའི་ཕྱིར་ཤིན་ཏུ་བརྟན་པས་བཟློག་མ་ནུས་སོ།


时夜叉鬼食妻子尽。
夜叉将国王的夫人、孩子吃完后，
།དེའི་ཚེ་ན་གནོད་སྦྱིན་དེས་རྒྱལ་པོའི་བཙུན་མོ་དང༌། སྲས་ཟོས་ནས་


为说一偈。
为他们说了一偈：
ཚིགས་སུ་བཅད་པ་འདི་སྐད་ཅེས་སྨྲས་སོ།


一切行无常
།འདུ་བྱེད་ཐམས་ཅད་མི་རྟག་སྟེ།


 生者皆有苦
།ཇི་ཙམ་སྐྱེ་བ་སྡུག་བསྔལ་བཅས།


五阴空无相
།ལྔ་ཕུང་མཚན་མ་མེད་པས་སྟོང༌།


无有我我所
།བདག་དང་བདག་གི་བ་ཡང་མེད།


说是偈已。
说完这一偈，
།ཚིགས་སུ་བཅད་པ་འདི་སྨྲས་པ་དང༌།


王大欢喜。心无悔恨大如毛发。
国王大为欢喜，心中无有丝毫悔恨，
རྒྱལ་པོ་དགའ་མགུ་རངས་ཏེ་བ་སྤུའི་ཉག་མ་ཙམ་གྱི་འགྱོད་པའི་སེམས་མ་སྐྱེས་སོ།


即便书写。
立即将之书写下来，
།དེ་ནས་ཡི་གེར་བྲིས་ནས་


遣使班示阎浮提内。咸使诵习。
并派遣使臣四处颁布示众，令阎浮提内人人都读诵修习。
འཛམ་བུའི་གླིང་ཀུན་ཏུ་བསྒྲགས་ཏེ་ཐམས་ཅད་སློབ་དུ་བཅུག་གོ


时毗沙门王还复本形。
这时毗沙门天王恢复原形，
།དེ་ནས་ངལ་བསོ་པོས་བདག་ཉིད་ཀྱི་ལུས་སུ་སླར་བསྒྱུར་ནས།


赞言善哉。甚奇甚特。
称赞道：‘善哉！真是太奇特了！’
ཤིན་ཏུ་༄༅། །ལེགས་སོ། །ངོ་མཚར་རྨད་དོ། །ཞེས་བསྟོད་ཅིང་བསྔགས་ཏེ།


夫人太子。犹存如故。
夫人、太子也完好如初。
རྒྱལ་པོའི་བཙུན་མོ་དང༌། སྲས་ཀྱང་སྔོན་བཞིན་དུ་ཅང་མ་ནོངས་སོ།


尔时王者今佛身是。
当时的国王就是现在的佛陀您。
།དེའི་དུས་ན་རྒྱལ་པོ་དེ་ནི། སངས་རྒྱས་ལགས་ཏེ།


世尊。昔日为法尚尔。
世尊！昔日您为了求法尚且如此，
བཅོམ་ལྡན་འདས་སྔོན་ཡང་ཆོས་ཀྱི་སླད་དུ་དེ་ལྟ་བུའི་དཀའ་བ་མཛད་ན།


云何今欲便舍众生早入涅槃而不救济。
为何现在却想轻易舍弃众生而不救济、速入涅槃呢？
ད་ཇི་སྲིད་དུ་སེམས་ཅན་མང་པོ་ཡོངས་སུ་བཏང་སྟེ། མྱ་ངན་ལས་འདའོ། །ཞེས་གསུང༌།


第一个故事讲完了。

即时宣令。
便立即宣布命令：
འདི་སྐད་ཅེས་བཀར་བཏགས་སོ།

阎浮提内。谁能有法与我说者。
‘阎浮提中如果有谁能为我宣说正法，
།འཛམ་བུའི་གླིང་འདི་ན་སུ་ལ་དམ་པའི་ཆོས་ཡོད་པ་དེ་བདག་ལ་སྟོན་པར་གྱུར་ན།

恣其所须。不敢违逆。
定将满足其一切所需，绝无违逆！’
དེ་ཡིད་དང་མི་འགལ་བར་ཅི་དང་ཅི་འདོད་པ་སྦྱིན་ནོ།

募出周遍。无有应者。
此招募令遍告天下，却无人应召。
།ཞེས་བསྒྲགས་ཀྱང་སྟོན་ནུས་པ་མ་བྱུང་ངོ༌།

时王忧愁酸切恳恻。毗沙门王。见其如是。
正当国王忧愁酸楚急切不已时，毗沙门天王见到这种情景，
།དེའི་ཚེ་ན་རྒྱལ་པོ་དེ་མྱ་ངན་གྱིས་ཡིད་གདུངས་ཏེ་མི་དགའ་བར་གྱུར་པ་ངལ་བསོ་པོས་ཐོས་ནས་

欲往试之。辄自变身化作夜叉。色貌青黑。
想去考验一下国王，于是就变化成一个夜叉，身色青黑，
སད་པའི་སླད་དུ་བདག་གི་ལུས་གནོད་སྦྱིན་ཞིག་ཏུ་སྤྲུལ་ནས་དེའི་མདོག་ཤིན་ཏུ་སྔོ་བ། ནག་པ།

眼赤如血。
眼红如血，
མིག་ཁྲག་ལྟར་དམར་བ།

钩牙上出。
獠牙外露，
མཆེ་བ་གྱེན་དུ་བྱུང་བ།

头发悉竖。
头发尽竖，
སྐྲ་གྱེན་དུ་བསྒྲེང་པ།

火从口出。
口中喷火，
ཁ་ནས་མེ་འབར་བ་

来诣宫门。口自宣言。
来到宫门前嘴里喊到：
ཕོ་བྲང་གི་སྒོར་མཆིས་ནས

谁欲闻法。我当为说。
‘谁想听法，我可以给他讲！’
སུ་ཞིག་ཆོས་ཐོས་པར་འདོད་པ་ང་ལས་ཉོན་ཅིག་ཅེས་སྨྲས་སོ།

过去久远。于阎浮提有大国王。号修楼婆。
过去久远以前，阎浮提有一位大国王，名为修楼婆，
སྔོན་འདས་པའི་དུས་ཡུན་རིང་པོ་ན་འཛམ་བུའི་གླིང་འདིར་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་ཁ་དོག་དམ་པ་ཞེས་བགྱི་བ། འཇིག་རྟེན་འདི་ལ་དབང་སྒྱུར་བ་ཞིག་བྱུང་སྟེ།

领此世界八万四千诸小国邑。
统领世界上八万四千个小国、
རྒྱལ་པོ་དེ་ལ་རྒྱལ་ཕྲན་ནི། བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་མངའ།

六万山川。八十亿聚落。
六万山川、八十亿村落。
ལྗོངས་ཆེན་པོ་སྟོང་ཕྲག་དྲུག་ཅུའི་ནང་ན་གྲོང་ཁྱེར་ཡང་ཁྲི་ཕྲག་བརྒྱད་ཅུ་མངའ་སྟེ།

王有二万夫人。
王有两万夫人、
རྒྱལ་པོ་དེ་ལ་བཙུན་མོ་ནི། སྟོང་ཕྲག་ཉི་ཤུ།

一万大臣。
一万大臣。
བློན་པོ་ཆེན་པོ་ནི། སྟོང་ཕྲག་བཅུ་སྙེད་མངའོ།

时妙色王。德力无比。
当时妙色王功德威力无与伦比，
།རྒྱལ་པོ། བདོག་དམ་པ་དེའི་གཟི་བརྗིད་དང༌། མཐུ་དཔེ་མ་མཆིས་པར་ཆེ་སྟེ།

覆育民物。丰乐无极。
他尽心庇护、养育百姓万物，使之极为丰足快乐。
འབྱོར་པ་དང༌། བདེ་བ་དང༌། ལོ་ལེགས་པ་དང་།མི་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་བོ་མང་ཞིང་རབ་ཏུ་མང་བ་དང་ལྡན་པ་དེས་

王心念曰。
国王心想：
འདི་སྙམ་དུ་བསམ་སྟེ།

如我今者。唯以财宝资给一切。
‘像我现在只是用财宝供给一切民众，
བདག་གིས་ནི། རིན་པོ་ཆེ་དང༌། ལོངས་སྤྱོད་ཀྱིས་འགྲོ་བ་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་བཏགས་ཀྱི།

无有道教而安立之。
却没有将他们安置在正道教法中。
དམ་པའི་ཆོས་ཀྱིས་ཕྲན་འདོགས་པར་མ་གྱུར་ཏེ།

此是我咎。何其苦哉。
这是我的过错，真是太难受了！
འདི་དག་ནི། བདག་གི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་གྱི།

今当推求坚实法财。普令得脱。
如今我应当寻求坚实法财，普令众生获得解脱。’
དམ་པའི་ཆོས་གང་ན་མཆིས་པ་བཙལ་ཏེ་ཐམས་ཅད་དགྲོལ་བར་བྱའོ་སྙམ་དུ་བསམ་ནས་

尔时梵天。复更倾侧而白佛言。
这时梵王再次拜倒对佛说道：
།དེ་ནས་ཚངས་རིས་ཀྱི་ལྷ་རྣམས་ཀྱིས་ཡང་བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་གསོལ་ཏོ།

世尊。今日法海已满。法幢已立。
“世尊！现今如来功德法海已经圆满，法幢已经树立，
།བཅོམ་ལྡན་འདས་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ཡོངས་སུ་གང་བ། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་བཙུགས་པ།

润济开导。今正是时。
正是济度教导众生的好时机。
བསྟན་ཅིང་གདུལ་བའི་དུས་ལ་ཡང་བབ།

又诸众生应可度者。亦甚众多。
再说现在可度的众生也非常多，
སེམས་ཅན་འདི་དག་ལས་གྲོལ་བར་འགྱུར་བ་ཡང་ཤིན་ཏུ་མང་ན།

云何世尊。欲入涅槃。
为什么世尊要入涅槃，
ཅིའི་སླད་དུ་བཅོམ་ལྡན་འདས་མྱ་ངན་ལས་འདའ་བར་དགོངས་ཏེ་

使此萌类。永失覆护。
使这些众生永远失去依怙呢？
ཤིན་ཏུ་མདོངས་པར་གྱུར་པ་འདི་དག་གི་མགོན་དང་སྐྱབས་མི་མཛད།

世尊。往昔无数劫时。
世尊！过去无数劫中，
བཅོམ་ལྡན་འདས་ནི༑ སྔོན་བསྐལ་པ་གྲངས་མ་མཆིས་པ་འདས་པའི་ཕ་རོལ་ན་

恒为众生采集法药。
您恒时为众生采集正法妙药，
སེམས་ཅན་གྱི་དོན་དུ་ཐོས་པ་ཚོལ་ཞིང་ཚོལ་བ་ན་ཆུང་དུ་ན་ཚིགས་སུ་

乃至一偈。以身妻子。而用募求。
甚至不惜以自身、妻子、儿女来求取一偈法要。
བཅད་པ་གཅིག་ཙམ་གྱི་སླད་དུ་ཡང་བདག་གི་ལུས་དང༌། ཆུང་མ་དང༌། བུ་དང༌། བུ་མོ་དང༌། ནོར་དང༌། ཕངས་པར་བྱ་བའི་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་བཏང་སྟེ་བླ་ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཏུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་པ་ན་དེ

云何不念便欲孤弃。
如今为何不念及此而想遗弃众生呢？
ཅིའི་སླད་དུ་མགོན་མ་མཆིས་པ་འདི་དག་ཡོངས་སུ་གཏང་བར་དགོངས།

尔时梵天。知佛所念。即从天下。
此时大梵天王知道了佛的想法，立即从天上下到人间，
དེའི་ཚེ་ན་ཚངས་རིས་ཀྱི་ལྷ་རྣམས་ཀྱིས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་དགོངས་པ་ཤེས་ཤིང་རྟོགས་ནས་ནམ་མཁའ་ལས་བབས་ཏེ་

前诣佛所。头面礼足。长跪合掌。
前往佛前拜见，以头礼佛足，长跪合掌
བཅོམ་ལྡན་འདས་གང་ན་བ་དེར་ལྷགས་ནས་ཕྱིན་པ་དང་ཞབས་ལ་མགོ་བོས་ཕྱག་འཚལ་ཏེ་

劝请世尊。转于fa轮。（莫般涅槃）。
劝请道：“世尊！请您广转fa轮，莫入涅槃！”
ཐལ་མོ་སྦྱར་ནས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བར་གསོལ་ཞིང་བསྐུལ་བ་དང༌།

佛答梵天。
佛回答梵王道：
དེ་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་འདི་སྐད་ཅེས་བཀའ་སྩལ་ཏོ།

众生之类。尘垢所弊。
“众生被尘垢所障蔽，
།ཀྱེ་ལྷ་དག །སེམས་ཅན་འདི་དག་ནི། ཉེས་པའི་དྲི་མས་ཡོངས་སུ་གླགས་ཏེ་

乐著世乐。无有慧心。
贪执世俗安乐，没有慧心。
འཇིག་རྟེན་གྱི་བདེ་བ་ལ་ཆགས་ནས་ཤེས་རབ་དང་ལྡན་པའི་སེམས་མེད་པས།

若我住世。唐劳其功。
即使我住在世间，也是徒劳无益，
ཇི་སྲིད་དུ་འཇིག་རྟེན་ན་བཞུགས་ཀྱང་བྱ་བ་དོན་མེད་པར་འགྱུར་ཏེ།

如吾所念。唯灭为快。
按我的想法，还是入灭为好。”
མྱ་ངན་ལས་འདས་ན་བདེའོ་སྙམ་དུ་དགོངས་སོ།