3．
Kafirlәrin  casusu  bunu  gördü;
不信教者的间谍察觉此事
çuğul  gedib,
迅速禀告
Şöklü  Mәliyə  xəbәr  verdi.
Şöklü  Mәliyə得到消息。
Yeddi  min qaftanının  arxası  cırıq,
之后愤怒地撕开长袍
kәsik  qara  saçlı,
半截黑发
sası  dinli,
该死的dinli.
din  duşmәni,
宗教之敌
alaca  atlı  kafir çapdı,
不信着骑上杂色的马飞奔
gecә  yarısı  Qazan  bәyin  düşәrgəsinә  gәldi,
半夜喀山回到营地
Kafirlәr  onun  qızıl  tağlı  evlәrini çalıb-çapdılar,
不信者摧毁了他的许多金色帐篷
qaza  bәnzәr  qızını-gәlinini  çığırışdırdılar.
？
Tövlə-tövlә  şaһanә  atlarını mindilәr.
骑走了马厩里的好马
Qatar-qatar  qızılı  dәvәlәrini  yedәkləyib  apardılar.
拉走了一队队的金骆驼
Qiymәtli  xәzinәsini,
以及沉甸甸的宝物
bol  pulunu talan  etdilәr.
还掠走大量钱财
Qırx  incә  belli  qız  ilә  boyu  uzun  Burla  Xatun  әsir  getdi.
众多身材修长的貌美女子被Burla  Xatun俘虏
Qazan  bәyin qarımış  anası  qara  dәvә  boynundan  asılı  getdi.
喀山年迈的母亲被挂在黑骆驼脖子上
Qazan  xanın  oğlu  Uruz  bәy  üç  yüz igidlә  әli  bağlı,
喀山汗之子乌鲁斯的三百勇士的被捆住了双手
boynu  bağlı  getdi,
捆得结结实实
İlək  Qoca  oğlu  Sarı  Qalmaş  Qazan  bәyin  evi üstündә  deyüşdә  һәlak  oldu.
İlək Qoca之子Sarı Qalmaş听说喀山已殉教
Qazanın  bu  işlәrdәn  xәbәri  yox  idi.
喀山汗杳无音讯了。

[ 本帖最后由 katou 于 2008-2-27 14:50 编辑 ]

sası  dinli,
该死的dinli.
din  duşmәni,
宗教的启示者

sası  （sası-在撒拉尔语是赖皮、耍赖，sascin-赖皮者、耍赖者）  
duşmәni,（duşmen-在撒拉尔是敌人）
不知在阿塞拜疆语中如何理解？

Qazan  bәyin qarımış  anası  qara  dәvә  boynundan  asılı  getdi.
喀山年迈的母亲被挂在黑骆驼上

阿：qarımış  anası
撒： xarımış  anası

阿：dәvә
撒：döyi

qara  dәvә  boynundan
黑骆驼脖子上

您說的沒錯。感謝糾正！

din  duşmәni翻譯成"宗教之敵", qara  dәvә  boynundan应该是"黑骆驼脖子上"

麻烦Katou先生把这一篇也翻一下（请直译尽量保持原汁原味，不必在乎汉语语法结构，这样可以看懂每个单词的含义，我的事情是否太多了Katou先生？）：

Ozan aydır:

Qarılara dörd dürlidü:

birisi soldıran soydır，

birisi toldıran toydıra ，

birisi evin tayağıdır，

birisi necә söylәrsәn， bayağıdı.

好象是老婆有4种：一个是---，待Katou先生翻译成汉语才能看懂。这个Ol是什么意思。



Ozan, evin tayağı oldır ki,

yazıdan-yabandan evә bir qonaq gәlsә,

ər adam evdә olmasa,

ol anı yedirәr-içirәr, ağırlar-әzizlәr,   göndәrәr.  

Ol   Ayişә,   Fatimә   soyıdır,   xanım.

Anun bәbәklәri bitsün.   Ocağına buncılayın övrәt gәlsün...

Gәldin ol kim soldıran soydır,

sapadanca yerindәn uru turar,

әlin-yüzin yumadan toquz bazlamac ilәn bir güvlәk yoğurd gәvәzlәr,

toyınca tıqa-basa yeyәr, әlin bökrinә urar,

aydar: «Bu evi xәrab olası! Әrә varalıdan bәrü dәxi qarnım toymadı, yüzim gülmədi.

Ayağım başmaq, yüzim yaşmaq görmәdi».

Deyәr: «Aһ, noleydi, bu öleydi, birinә dәxi vareydim.

Umarımdan yaxşı-uyar  oleydi»,—deyər.

Anun  gibinin, xanım, bәbәklәri bitmәsün; ocağına buncılayın övrәt gәlmәsün,



Gәldin ol kim toldıran toydır,

dəpdincә yerindәn uru turdı,

әlin-yüzin yumadan obanın,

ol ucından bu ucına-ol ucına çarpışdırdı.

Quv quvaladı,dindinlədi .

Өylәyәdәncә gəzdi.

Өylәdәn sonra  evinә  gәldi.  

Gördi kim, oğrı köpәk yekә tana evini bir-birinə qatmış—tauq komasına,

sığır   tamına dönmüş.

Qonşılarına çaqırar ki, Јetәr! Zәlixә! Zübeydə!

Ürüydә-can, qız-can! Paşa! Ayna Mәlәk! Qutlu Mәlәk!

Өlmәkә-yitmәkә getmәmişdim,

yatacaq yerim genә bu xәrab olasıydı.

Noleydi, bәnim evimә bir lәһzә bağaydınız!

«Qonşı həqqi— tәnri һәqqi», — deyü söylәr, Bunın, kibinin, xanım, bәbәklәri bitmәsün.

Ocağına bunın kibi övrәt gәlmәsün.

Gәldin ol kim necə söylәrsәn, bayağıdır.

Evinә yazıdan-yabandan bir udlu qonaq gәlsә,

әr adam evdә olsa, ana disә ki,

tura әtmәk gətür, yeyəlim, bu da yesün;

disәb, bişmiş әtmәkün bәqası olmaz, yemәk gәrәkdir,

övrət aydar: «Neylәyәyim, bu yığıla-caq evdә un yoq, әlәk yoq.

Dәvә dәgirmәndən gәlmәdi»,—diyәr;

«Nə gəlürsə, bәnim sağrıma gәlsün» deyü әlüyin... urur, yönin anaru,

sağrısın әrinə döndürür.  

Bin söylәrsәn,  birisini quymaz,—ərin sözini qulağına qoymaz.

Ol, Nuһ peyğәmbәrin, eşәki әslidür.

Andan dәxi sizi, xanım, allaһ saqlasun.

Ocağınıza buncılayın övrәt gəlməsün.

[ 本帖最后由 SERJUQ 于 2008-2-27 11:41 编辑 ]

4
Kafir dedi: «Bәylәr, Qazanın tövlә-tövlә şaһanә atlarını minmişik,
不信教者说：“老爷们，喀山汗已经骑走了马厩里的好马，
qızıl-gümüşunü talan etmişik,
抢走了金银财宝，
qırx igidlә oğlu Uruzu dustaq etmişik.
捆住乌鲁斯之子的四十勇士作为人质
Qatar-qatar dәvәlәrini gәtirmişik,
带走了一队队骆驼
qırx incә belli qızla Qazanın arvadını tutmuşuq.
勾引了四十个身材貌美的女子作他的女人
Biz bu һeyfləri Qazana vurmuşuq».
我们这些不幸要喀山偿还。“
Kafirlәrdәn biri dedi: «Qazan bәydә bir һeyfimiz qaldı».
不信教者中有一个人说：“我就是想报一箭之仇。”
Şöklü Mәlik dedi: «Әdә, aznavur1, nә һeyfimiz qaldı?».
Şöklü Mәlik说：“好吧，贵族，你如何报仇？”
Kafir: «Qazanın Qapılı Dәrbәnddә on min qoyunu vardır.
不信者说：“在喀山的Qapılı Dәrbәnd有十头羊。
O qoyunları da götürsәk,
饲养它们
Qazana çox böyük ziyan vurardıq»,— dedi.
喀山汗经常狠狠地虐待他们。“
Şöklü Məlik: «Altı yüz kafir getsin qoyunu gətirsin», —dedi.
Şöklü Məlik说：“不信教者，你有一百匹马，把羊带回来。”
Altı yüz kafir atlandı,
不信教者骑上一百匹马，
qoyun üzәrinә yürüş etdi.
在羊身上踢了一脚(?)
Gecә yatarkәn Qaraca Çoban yuxuda qara qayğılı әһvalat gördü.
夜里，Qaraca Çoban睡了，做了个恶梦
Hövlank ayağa durdu.
(梦里)他惊恐地站着
Qabangücü vә Dәmirgücü adlı iki qardaşını yanına çağırdı.
叫Qabangücü和Dәmirgücü的两兄弟从两边驾住了他
Ağılın qapısını bәrkitdi.
？
Üç yerdə tәpә kimi daş yığdı,
三个地方放了像小山一样的石头
ala qollu sapandını əlinә aldı.
？
①Aznavur gürcü dilindә: «cәnab, әsilzadә, ağa» mәnasındadır.
Aznavur在格鲁吉亚语中意为：“先生，贵族，主人”。格鲁吉亚语原文写作აზნაური(aznaur)

to SERJUQ，您帖的文章更难，我暂时没法翻译，抱歉。

谢谢Davut Karaman 兄弟，继续吧！

köksü qızıl düymәli（qızıl在阿塞拜疆是金色吗？Salar语中是红色）
__________________________________________________
Qizil düyme （ 维语 Qizil tügme ）是 用红铜制作的扣子！颜色看起来是红色又是金色！

感谢Dadxah的说明。
但是，再次查了词典。阿塞拜疆语中，铜是mis， 要细分的话，sarı mis黄铜、qırmızı mis红铜。如果您按照维语的解释把qızıl düymәli理解成"红铜制作扣子"似乎不妥，或者你给出阿塞拜疆语词典中提到qızıl有"铜"这一解释的根据。
qızıl在阿塞拜疆语中有黄金和金黄色两种意思，我把qızıl düymәli翻译成"金扣子"，可以理解为金黄色的扣子。

Salarçe中
黄色：sarı
红色：qızıl
黄金：altun或sarı  altun
黄铜：sarı gumüş
红铜：qızıl  gumüş
纽扣：düyme

qızıl düymәli金黄色的扣子或金扣子，可以这么理解。
但问题是古代用黄金做扣子，好象不太现实，除非是汗王，而用铜做扣子一般的Beg应该可以。

嗯，我没有说金扣子就一定是黄金扣子。这个小问题，不想再说明了。
译文中还有一些词句没有翻译，还是一起想办法搞清楚吧。

这中语言语法类讨论非常好，请继续。