|
Bozqir 图片：阿里木江.jpg  2010-yili yurtimizgha da’ir axbarat xewerliri ichide uyghur kawapchi alimjanning«junggoni tesirlendürgen 10 shexis›»ning biri bolup bahalinip ,qiziq nuqtiliq axbarat shexiske aylan’ghanliqi hemmining diqqitini tartti. Hemmimizge melum bolghinidek alimjan guyju ölkisining bijyé shehéride sekkiz yil kawapchiliq qilip tapqan 100ming yuendin artuq pulni shu yerdiki a’iliside qiyinchiliqi bar 100din artuq oqughuchining xatirjem oqushigha i’ane qilghan we shu yerdiki aliy mektepte oqush mukapat puli tesis qilghan.Shinxua axbarat torining bu heqte tarqatqan axbaratidin melum bolushiche,u bir ziq kawaptin köp bolghanda üch mochendin ikki mochen’giche payda alalaydiken ,uning a’iliside qiyinchiliqi bar 100din artuq oqughuchining xatirjem oqushigha i’ane qilghan100ming yuendin artuq pulni tépishi üchün 300ming ziqtin artuq kawap sétishigha toghra kélidiken.Derweqe bu kishidin ajayip sewirchanliq,chidam,keng qorsaqliq telep qilidighan japaliq ish.Téléwizorlarda körsitilishiche alimjan bu nishan’gha yétish üchün kurushkigha qattiq nanni sélip üstige qaynaq su quyup ichip shunche addiy sadda yashaptu.Hetta uning ijare alghan öyidimu qolgha chiqqudek mal-mülkiningmu tayini yoqken. Saxawetlik kawapchi alimjanning ish-izliri axbarat wastilirida tarqitilghandin kéyin jem’iyette küchlük tesir qozghidi.Jümlidin shinjang uyghur aptonom rayonluq partkomning shujisi jang chunshiyenmu uninggha atap bir bélet tashlidi we uni qobul qilip barmaqlirini barmaqlirigha tekküzüp turup ,uning bélen dosit bolidighanliqini bildürdi. Shuji jang chunshiyen yene uninggha öz yénidin 10ming yüen chiqirip ,5ming yüenni uning toy ishigha ishlitishini ,qalghan 5ming yuenni anisigha bérip qoyushni tapilidi. Dostluqqa yaraydighan jang chunshiyen shuji gépide turup alimjan’gha her jehettin ghemxorluq qilishni toxtatmidi.2011-yili 2-marit alimjan pichanliq «kroran güzili»patigül bilen toy qilghanda pichan nahiysining hakimi perhat qadirmu toygha keldi.Jang chunshiyen toydin xewer tépip uni tebriklidi hem 11-mart küni merkiziy milletler unwrsittini pۅttۅrۅp béyjingda turuwatqan;Uyghurche,rusche,xenzuche,iglizche naxshilarni wayigha yetküzüp éytish bélen nam chiqiriwatqan shinjangliq yash rus naxshichi abliz.Né ni mexsus teklip qilip béyjingda «ikki yighin»gha qatnishiwatqan wekillerge «yaxshi bala alim»dégen naxshini éyittquzup alim rohini paytextte teshwiq qildi... Kishi qelbini hayajan’gha salidighan bundaq karténilar talay közlerdin hayajan yashlirini tökküzmey qalmidi. Alimjanning hékayisi derweqe jem’iyette nurghun ijabiy tesirlerni qozghidi.U heqtiki baha-munazirler hélihem éghizdin éghizgha köchmekte. Bir tordashning inkasida yézishiche, alimjanning özidiki aliy janab roh we séxiliqi,aq köngüllüki arqiliq ichkiri ölkilerdiki qiyinchiliqi bar xenzu oqughuchilargha yardem qilish bedilige ichkirdiki uyghurlarning obrazini qayta tikleshte mohim rol oynighanliqini tolluq mu’eyyenleshtürüptu.Shu tordashning inkasidin qarighanda ,ilgiri ichki ölkilerge chiqqan uyghur yanchuqchilar we zeherlik chékimlik etkeschilirining qanunsiz qilmishliri tüpeyli uyghurlar ichkirige barsa yataq alalmaydighan,aptobuslarda uyghurlarni körsila somka ,yanchuqlirigha agah bolidighan weziyet shekillinip ichkiride oquwatqan we xizmet qiliwatqan uyghurlarni osal ehwalgha chüshürüp qoyuptiken.Emdi alimjan bu haletni özgertishte mohim rol oynaydiken. Alimjanning pezilet-xisletliridin tartip hemme terepliride ijabiy gepler bolundi.Emma birla nerse bashqilarning diqqet neziridin chüshüp qalghandek qilidu.U bolsimu alimjanning saqili.Men bu maqalemde mexsus alimjanning saqili heqqide toxtalmaqchi. Uyghurlarda «er körki saqal,söz körki maqal»deydighan maqal-temsil bar. Alimjan özige shundaq yarishimliq saqal-burut qoyghan heqiqi uyghur yigitlirining qiyapitini namayen qilip,bizge xuddi «ghérip-senem»kino-opérasidiki ghéribni esletmey qalmidi. Uyghur yigitliride alimjandek saqal-burut qoyush bizning en’enimizde chongqur yiltiz tartqan bolsimu emma hazirqi zaman’gha kelgende bundaq qiyapettiki yigitlirimiz barghanséri azlap yoqning ornigha chüshüp qaldi.Buning nurghun sewebliri bolushi mumkin.Buning ichidiki saqal-burutlargha qoyulghan séyasiy chekliminimu chetke qaqqili bolmaydu,elwette. Jem’iyitimzde bimehel saqal-burutlarning sezgür siyasiy tüs élip ,shundaqlarning talay talapet-awarichiliqlargha yoluqqanliqi hemmige ayding mesilige aylinip qaldi.Saqal-burut qoyghanlardin bihude gumanlinish,ularni milliy bölgünchi,térorchilar bélen baghlap chüshinish,hetta uni siyasiy tüs alghan buyruq boyiche cheklesh qilmishliri ewj élip selbiy tesirlerni peyda qildi. Uyghurlar jungxua xelq jumhuriyitidiki islam dinigha’étiqad qilidighan qanunluq girazhdanlardur.Ularning saqal-burut qoyushining melum arqa körünishi we asasi yoq emes.Islam hedisliride möminlerning saqal qoyushining sünnet ikenliki éniq körsitilgen.Mesilen jungxua xelq jumhuriyitining qanunluq neshir efkari bolghan merkiziy milletler neshiriyati 1988-yili béyjingda neshir qilghan «sehihulbuxari jewherliri we qestelani sherhi»namliq kitabning 282-bétide pakiz,retlik,yarishimliq saqal-burut qoyush heqqide mezmunlar bérilgen.Islam sheri’etliridiki nurghun sünnet-wajiplar yillarning ötishi bélen milliy örp-adetler terkibide özliship uyghur millitining turmushigha singip ketken.Shunga saqal-burut mesilisige noqul diny nuqtidinla mu’amile qilish bir tereplimilikni bisharetlep qoyushi mumkin.U yene qoyuq milliy örip-adet tüsinimu alghan.Yene kélip saqal-burutni özi islam dinigha étiqat qilsimu emma islam dinidiki sünnet-wajiplarni beja keltürüshtin mustesna qalghan hetta islam dinigha yat bolghan qewimdikilermu qoyidu.Eqellisi qilche diniy tüs almighan atézimchilarmu buningdin mustesna emes. Yene kélip uyghurlarning saqal -burut qoyush adetliri noqul islam dini kirgendin kéyinla peyda bolghan emes.Ottura iqlimning yiraq xen sulalisi dewridiki tarixiy wesiqiliride ottora iqlimning shimalidiki bipayan zminda yashiعuchi millet( hazirqi shinjangni öz ichige alghan keng ottura asiya rayonliridiki türkiy qewim)ler”xu“）（胡lar dep atalghan.Bu yerdiki”xu“）胡（lar hazirqi uyghurlarning étnik menbesini teshkil qilghuchi qedimki,hon,kéyiki oghuzlarni körsitetti.Uning üstige xenzu tilidiki ”xu“）胡（dégen sözning esli menasimu ”saqal-burut“bélen biwaste munasiwetlik.Bu uyghurlarning saqal-burut qoyush aditining miladidin burunla omumiyliship bolghanliqini körsitidu.Tang sulalisi dewrige kelgende ottura iqlimning paytexti bolghan chang’ende bimehel uyghurche yasinish,uyghurche ghizalinish we uyghurche naxsha-usul bélen meshxul bolush taza moda bolghan.Bu öz nöwitide yene uyghurcheyasinish-kiyinishning mohim terkibi qismi bolghan saqal-burut qoyushnng moda bolghanliqinimu chetke qaqmaydu. Emma,saqal-burut bügünki künde yurtimizda gerche omumyüzlük bolmisimu emma ayrim ehwalda esli din teriqetchiliri bolmish talibanlarning,milliy bölgünchilerning hetta térorchilarning belgüsi qatarida mu’amile qilinip ,kelse kelmes gumanlinish,yeklesh,kemsitis,tizimlash,suraq qilish hetta mejburiy yosunda chüshürgüzwétishtek qilmishlar dawamliship kelmekte. Durus ,talibanlarni öz’ichige alghan esli din teriqetchiliri we bashqabirqisim qanunsiz dep qaralghan islam teshkilatlirining sahibliri saqal-burutluq,abayiche kiyin’genliki üchünla yurtimizdila emes yene élimiz hetta dunya miqyasidimu shundaqlargha alahide sezgür mu’alime qilishni shu rayonlarning amanliqi,muqimliqi we asayishliqi nuqtisidin toghra chüshenmey bolmaydu. Emma, saqal burut qoyghanlar we saqal-burutluqlarning hemmisiningla milliy bölgünchi,térorchi bolup kétishi natayin .Dölitimizning tüp dölet tüzülmisi sotsiyalizim,köresh ghayisi komunizim.Dölitimiz téxi bu tüp dölet tüzülmisidin we kumunizim ghayisidin tewrep qalghini yoq.Del shu sotsiyalizim we kumunizim herkitining dunyawi pishwaliri bolghan markis,én’gilislarningmu shundaq körkem we uzun bombursaqal- burutliri bolghanken.Ularning deslepki ghayisini emelge ashurghan léninningmu saqal buruti bolghan,sitalinning saqili bolmighan bélen shundaq yarashqan tolghima buruti bar’idi.Biz eshu dahilarning resimlirini tamlargha chaplap,ularning idiye –nezeriyilirini ögünüshni bir künmu toxtitip qoyghinimiz yoq. Bizning nezerimizde ular saqal –burutluq bolghanliqi üchünla gheyri éqimdiki kishiler emes,belki pütün dunya puroltarlirining ulugh dahiliri,xelq’ara komunizim herkitining pishwaliridur.Ularning saqal-burutliri dunyawi komunizim,sotsiyalizim ishlirining tereqqiyatini ilgiri sürse sürgenki uninggha putliship qalghan emes. Dölitimizni élip éyitsaq,jnggo we dunyada birdek«junggo medeniyitining rohi»dep nam alghan büyük ölima kongzinngmu uzun saqili we buruti bolghan.Méngzidin tartip simachen’giche,wang gowéydin tartip lushün’giche bolghan medeniyet serkerdilirining héch biri kosa emes idi.‹‹junggoning dölet atisi››dep nam alghan sun jongshenningmu buruti bar idi.Uzun sinaqlardin ötken pishqedem purolétariyat inqilapchisi dong biwumu b d t ning qurulush yighinigha saqal-buruti bélen barghan. Junggoning azatliqi üchün qan kéchip köreshken ,hörmetke sazawer dahi we mahir déplomat ju énleymu uzun seper waqtida qoyuq hem yarishimliq qilip saqal-burut qoyghan.Eng keskin inqilapchi xé longmu burutluq idi.Junggoning ressamliq sahesidiki tewerrük ustaz jang dachiyen ependiningmu shundaq uzun saqal-burutliri bolghan. Téximu ehmiyetliki,2010-yili 11-ayda kongzi hezretning saqal-burutliri yelpünüp turghan berdem halettiki nechche on gez igizlikti heykili béyjing shehrining eng awat merkiziy kochisi bolghan chang’en kochisidiki dölet muziyining aldida qed kötürüp ,sun jongshenning burutluq heykilige hemra bolup dunyagha yéngi bisharetlerdin shepe bermekte.Bu bisharetler öz nöwitide yene saqal-burutning siyasiy bilen, bölgünchilik,térorluq bélen munasiwetsiz bolupla qalmay yene eksiche büyük birlik,ittipaqliq,inaqliq,rehimdillik we keng qorsaqliqni asas qilghan dunyawi éqimgha maslishishtimu kem bolsa bolmaydighanliqini ispatlidi.Démisimu junggo diplomatik munasiwet ornatqan nurghun döletlerning rehbirimu saqal-burutluq.Junggoning yéqin dosti bolghan kastiro,kazaféy,xujimin we bashqa ereb döletlirining rehberlirimu ene shundaq . Junggoluqlarning eyni yillidiki yapon’gha qarshi urishigha xalis yardem bérish üchün ariliqni yiraq körmey kanadadin junggogha kelgen doxtur bétyunningmu saqal-buruti bar idi.Shunche addiy-sadda ,semimiy bolghan u kishining saqal-buritimu yoldash mawzédongning «yoldash bétyonni xatirleymiz»namliq hemme kishige yada bolup ketken ölmes esirini yézishigha we bu zatning heykilini turghuzishigha azraqmu kashilaqilmighan’ghu? Nezirimizni yenimu yiraqqa tikip, bu mesilige dunyawi nuqtidin jawab izdisek aléksadér,aréstotél,shékispir,mékilanjilo ,pa’ol qatarliq dunyaning séyasiy ,ijtima’iy pen sahesi shundaqla din-ilahiyetshunasliq sahesidiki alemshumul muweppeqiyetlerni yaratqan ni-ni saqal-burutluq géganitlani démigendimu dunya téxnilogiye saheside alemshumul netijilerni yaritip,insaniyetke ghayet zor töhpe ata qilip, ularning müshkilatlirini köp asanlashturghan tebi’iy pen alimliridin :dunyada tunji metbe téxnikisini keship qilghuchi guténbérg,nisbilik nezeriyisining ijatchisi éynishtiyin,tunji bolup inéritsiye qanuni we téléskopni keship qilghuchi galiléy,tedriji tereqqiyat nezerisining asaschisi darwin,makséwil tenglimisi we éliktromagntizmning asasiy qanunini keship qilghuchi makséwil,ayrupilan ijat qilghan chong rayit,dunyada narkoz qilishni tunji opratsiyide qollan’ghan wilyam morton,téléfonni keship qilghan aléksandér bél,tunji dwégatélni yasighan otto, xnurini bayqighan réntgén, seyyarilerning herket qanunini bayqighan képlér...Qatarliq teb’iy pen alimlirining hemmisila saqal-burutluq alimlar idi.Ularning bu alemshumul muweppeqiyetliri saqal-burutning ilim-pen tetqiqatigha , jem’iyet tereqqiyatigha qilche putlashmaydighanliqini ispatlashqa yéterlik pakit bolalaydu. Tang sulalisi hakimiyitide 40yil emel tutup tang sulalisini birlikke keltۅrۅsh we tinjitish ishliri ۅchۅn tۉhpe qoshqan chöbe qali,gۅzel tengri téghigha muhebbet baghlap «chégra naxshisi»ni yazghan meshhur sha’ir li bey,«gheribke sayahet xatirliri»ni yazghan yolligh chusey,yuen dewridiki«tériqchiliq-pilichilik asasliri »dégen kitabni yazghan uyghur agranom tömür tüwrük,ching sulalisi dewride shinjanggha sۅrgün qilin’ghan dangliq edib,katologshunas,delilshunas ölima ji shawlen,turpandiki sulayman wang munarining aldidiki wetenperwerlik roh namayen qilinip heykili tiklen’gen imin xojia, ghulja nahiyisining qash deryasi éghizigha heykili tiklen’gen wetenperwer milliy qehriman lin zéshü,wetenning birlikini qoghdash yolida hayatini teqdim qilghan qumul wangi- muhemmet béshir chingwang (liyu changming,ju shuenler tüzgen «shinjang tarixidiki meshhur shexisler»dégen kitabning 4-qismining110-bettin 116-betkiche qaralsun) larning hemmisi saqal -burutluq meshhur zadlar idi.Ularning beziliri yurtimizdin ottura iqlimgha brip töhpeqoshsa, beziliri ottura iqlimdin yurtimizgha klip töhpe qoshqanlardur.Ulardiki saqal-burutmu héch qachan milletler ara ittipaqliqqa,bir pütünlükni saqlash iradisige,medeniyet almashturushqa,öz’ara yardem bérish rohigha tosalghu bolup baqqan emesqu? Yene’özimizdin élip éyitsaq ulugh,toghra,shereplik junggo kuministik partiyisini chin qelbidin hémaye qilip,murekkep weziyet we chigish mesliler aldida qilche ikkilenmey kompartiye bélen bir septe turup shinjangni ténich yol bélen azat qilishqa küch qoshqan, shinjangning azadliqtin kéyinki tunji re’isi burhan shehidiningmu buruti bar’idi.Dahiy mawzédongning tonushturishi bélen junggo komunistik partiyisige eza bolghan ,komunistik partiyining toghra rehberlikide shinjangdiki her millet xelqini ittipaqlashturup, pütün memliket xelqi bélen bir septe sotsiyalistik qurulush élip bérishigha rehberlik qilighan dölet rehbirimiz seypidin eziziningmu buruti bar idi.Emeliyet shuni ispatlighanki,meyli burhan shehidi bolsun yaki seypidin ezizi bolsun ularning buruti héchqachan idiye we herkette bashtin axir junggo komunistik partiyisi merkiziy kométiti bélen birdeklikni saqlishigha putlikashang bolghan emes. Hetta, kériyelik saqalliq boway qurban tulumning eyni yilliri xorjinigha qoghun sélip éshek bélen béyjinggha bérip dahi mawzédongni yoqlimaqchi bolghanliqidek kishini tesirlendüridighan bu hékayinimu pütün memliket xelqi bilidu. Buningdin qurban tolumdek aq köngül,semimi,keng qorsaq uyghur xelqining gerche saqal-buruti bolsimu emma hlihem téximu sap,téximu küchlük ,téximu chongqur méhri muhebbiti bélen dahilarni ,kompartiyini hémaye qilidighanliqini , söyidighanliqini ,sadaqetning saqal-burut bélen ölchenmeydighanliqini,uning bélen munasiwetsiz ikenlikini ispatlighanliqini körüwélish mumkin’ghu? Xoten shehrining xelq meydanigha tiklen’gen dahi mawzédong bélen qurban tolumning semimiylik yéghip turghan halitini ekis ettüridighan heykel buning ipadisi emesmu? Ré’alliqimzgha qarisaqmu, memliket boyiche armiyini hémaye qilish nemunichisi bolghan kucha nahiye aghu yézisining len’ger kentidiki 70nechche yashliq qadir baqi bowaymu shundaq chirayliq ,sipta saqal burutliri bélen bash shuji,dölet re’isi ,herbiy ishlar komététining re’isi xujintawning semimiy qobul qilishigha muyesser boldighu?Saqal-burut bu bowayning xu jintaw janabliri bélen qol éliship körüshishige we shunche yillardin béri armiyini hémaye qilishqa da’r shunche ehmiyetlik ishlarni qilishigha azraqmu putlashmaptighu? Köz aldimizdiki ré’alliqni misalgha alghinimizda, alimjan özining emeliy herkiti bélen bu jehette yene bir qétim eng yaxshi jawap qayturdi.Alimjanning saqilimu uning milletler ittipaqliqini kucheytish,qiyinchiliqi barlargha millet ayrimay yardem qilish,wetenni qizghin söyüshtek aliy janap rohigha héchqandaq selbiy tesir körsitelmidighu? Döletlik milletler ishliri kométitgha qarashliq milletler ittipaqi zhurnalliri neshiriyatidiki bir mektepdishim we sabiq xizmetdishimning dep bérishiche ,u paytexttiki bir qétimliq chong pa’aliyetke qatnishiptu.Pa’aliyet axirida dölet rehberliri her qaysi millet wekilliri bélen resimge chüshmekchi boptu.Emma, milliy puraqni ipadileydighan keypiyatni gewdilendürüsh meqset qilin’ghan bu xatire resimge milliyche kéyin’gen we turqidin milliy alahidilik gewdilen’gen milliy yoldashlarla muyesser bolalaptu.Mektepdishimning qoyuqqina buruti shu qétim es qétip uni aldinqi rette turup dölet rehberliri bélen resimge chüshüsh pursitige érishtürüptu.2004-yili byjingda uyushturulghan merkezge biwaste qarashliq axbarat orunlirining tayanich xadimlirini terbiylesh kursigha qatnashqan waqtimdimu men dölet rehberlirining buheqtiki qarashlirining qanun bélen birdeklikke ige ikenlikini hés qilip yetkenidim.Men u yerde saqal- burut qoyiwalghan,renggareng milliyche kiyiniwalghan nurghun ademlerning bimalal rohi halitini körüp heyran qalghanidim. Démek,bizning dölet qanuni we partiymizning milliy séyasetliride saqal-burutlarni chekleydighan madda we mezmunlaryoq.Eksiche «jungxua xelq jumhuriyitining asasiy qanuni»,«jungxua xelq jumhuriyitining milliy téritoriyilik aptonomiye qanuni »we junggo kuministik partiyisining milliy séyasetlirining hemmisidila junggodiki milletlerning hemmisining qanun aldida bap-barawer ikenliki,milletning chong-kichik yuquri-töwen dep ayrilmaydighanliqi,az sanliq milletlerning öz milliy til-yéziqini ishlitish,milliy örip adetlirini saqlap qélish,rawajlandurush hoquqigha ige ikenliki,uni herqandaq orun we shexisning herqandaq waste bélen cheklesh we boghushigha bolmaydighanliqi qanunlashqan maddilar boyiche éniq chüshendürülgen.Buningdin saqal-buruti barlarni sürüshtürüsh,tizimlash,soraq qilish,mejburiy chüshürgüziwétishning héchqandaq qanuniy asasining yoqliqi mana men dep chiqipla turuptu.Mubada saqal-burut rastinla séyasiy mesilige ,wetenning birlikige ,muqimliqqa chétilidighan ish bolsa ulugh wetenning büyük birlikini ishqa ashurushqa izchil putlikashang bolup kéliwatqan teywendiki yuquri qatlam séyasiy erbaplirining éngikinimu bir qétim silap béqishqa toghra kélidu. Aldinqi yillarda torda mundaq bir téma küchlük munazire qozghidi: kucha nahiyisining melum yézisidiki mektepke nahiyilik ma’arip idarisidin rehberler tekshürüshke bériptu.Derisxanining témigha chaplan’ghan mehmut qeshqeriyning saqal-burutluq,sellilik resimini körgen idarining xenzu rehbiri qattiq xapa bolup, resimni yulup élip purlap tashlaptu.Bir chette turghan uyghur mupettish yerde purlaqliq turghan resimni tépip yiraqlargha apiriwétiptu.Emeliyette eshu janabiy rehberler mehmut qeshqerining saqal-buruti bélen markis,én’gilis,lénin,sitalinlarning saqilini oxshash körmigen.Héch bolmighanda mehmud qeshqerining saqilini yaqturmighan yaki uni séyasiylashturushqa urun’ghan.Mehmut qeshqeri rastinla ular oylighandek séyasiy jehettin endishe qilip ketküdek ademmu?Mundaqche éyitqanda, bu kishi milliy bölgünchi yaki térorchimu? Liyu changming, ju shuenler tüzgen «shinjang tarixidiki meshhur shexisler»dégen kitabning 2-qismida mehmut qeshqeri sizghan yumulaq shekildiki ottura asiyaning jughrapiyilik xeritisi heqqide mundaq yézilghan:«mehmut qeshqeri shimaliy junggodiki liyaw sulalisini ‹chin›,ottura tüzlengliktiki song sulalisini ‹tabghach›,yeni ‹machin›(chong chin),qeshqerni merkez qilghan xandanliqning téritoriyisini ‹töwenki chin› dep atighan.‹tabghach›we ‹chin›nning junggoni körsitishi aptorning qaraxaniylar xanliqi bélen ottura tüzlenglikning qedimdin buyan chin-junggodin ibaret bu chong a’ilining ortaq ezasi ikenlikini alahide tekitligenlikini chüshendüridu.»(shu kitabning 88-bétige qarang). Liyu changming, ju shuenlerning éyitqini(yazghini) boyiche, Mehmut qeshqeridek qeshqerni merkez qilghan qaraxaniylar xandanliqining jaylashqan ornini junggoning téritoriyisige kirgüzüp turup xerite sizip,shinjangning wetenning ayrilmas birqismi ikenlikini jahan’gha taratqan bir büyük alimni némishqa ma’arip idarisidiki héliqi xenzu rehber bélen uyghur mupettish shunche haqaret qilidu?Ular némidep öz yurtidin chiqqan dunyawi meshhur kishiler heqqidiki addiy sawadlarnimu bilmestin saqal qoyghanliki ademlerning hemmisige milliy bölgünchi, térorchilar nuqtisidin mu’amile qilidu? Adem terbiyleshni meqset qilghan medeniyet baghchisidiki perwishkarlarning yol bashchilirining sapasi mushunchilik bolghan yerde bashqa asasiy qatlamdiki yéza kadirliri we mehelle kadirliri saqal-burutluq girazhdanlargha téximu qebih wastilerni qollanmasmu? Nihayet,Alimjanning saqili emdi saqal-burut cheklimisidin ibaret undaq chékidin ashqan qanunsiz qilmishlarning asta-asta izigha chüshidighanliqidin bisharet bériwatamdu qandaq? Démisimu alimjan ashusaqili bélen aptonom rayonluq partkomning derwazisidin bimalal kirip qobulxanida shuji jang chunshyen bélen quchaqliship körüshti.Ular semimi parangliship yéqin dositlardin bolup qaldi.Axbarat wastilirining bu heqtiki üzülmey bériwatqan xewerliridin melum bolushiche,ularning munasiwiti hazirghiche üzülidighandek emes.Alimjanmu hazirghiche saqilini éliwetmeptu.Qarighanda jang chunshiyen shuji bu heqte bir néme démigen oxshaydu.Chünki,bu shujimiz merkezdin kelgen bolghachqa uyghurlarning muwapiq yosunda saqal-burut qoyuwélishining milliy örip-adet jümlisige kiridighanliqini,yene kélip bu heqte qanun nizam we milliy séyasetlerde héchqandaq cheklime yoq bolushtin sirit eksiche, az sanliq milletlerning milliy örip-adetlirige heqiqi yosunda hörmet qilishning zörürlükini ,buning shinjangning uzun muddetlik eminlikini ishqa ashurushta sel qarashqa bolmaydighan amillar ikenlikini chongqur chüshinidighan kishi bolsa kérek? 2011-yil 25-mart, Aqsu |
|
最新喜欢： 跨境电商运营...
|
